Ortodontide kullanılan yöntemler nelerdir?
Erken dönemde takip edilen(7-12 yaş) bireylerin ağızlarında daimi ve süt dişleri birlikte bulunmaktadır. Bu dönemde bireydeki gelişimsel, iskeletsel veya dişsel problemleri tedavi edebilmek için hareketli apareyler, ağız dışı apareyler veya fonksiyonel apareyler kullanılabilir.
1. Hareketli apareyler: bu apareyler dişlere yapıştırılmayan, hasta tarafından rahatlıkla takıp çıkarılabilen, dişlere tutucu metal kroşelerle tutunan apareylerdir. Genellikle günlük 20 saat kullanımı önerilen bu apareyler ile çene genişletmesi, basit, tek veya 2 diş hareketlerinin sağlanması, erken süt dişi kayıplarında yer tutucu veya pekiştirme apareyi olarak kullanılabilmektedir.
2. Ağız dışı apareyler: yüz ve çene kemiklerindeki iskeletsel bozuklukları düzeltmek için büyümesi devam eden hastalarda sıklıkla ağız dışı apareyler kullanılır. Bu apareyler genellikle ağız içinde dişlere sabitlenmiş bir mekanizmadan ve ağız dışında birey tarafından rahatlıkla takıp çıkarılabilen aparey olmak üzere 2 bölümden oluşmaktadır. En sık kullanılan ağız dışı aparey yüz maskesidir ve özellikle üst çene gelişim geriliği olan hastalarda günümüzde sıklıkla kullanılmaktadır.
3. Fonksiyonel apareyler: bireylerin konuşma, yemek yeme, çiğneme ve yutkunma sırasında kullandıkları kas hareketlerinin kuvvetleri ile diş ve çenelerin bozukluklarını tedavi etmeyi amaçlar. Hastanın kendinin takıp çıkarabileceği hareketli veya hasta tarafından çıkarılamayan sabit fonksiyonel apareyler mevcuttur.
Bireylerin ağızlarında süt dişlerin tamemen düşüp daimi dişlenmenin tamamlandığı durumlarda ise sıklıkla sabit ortodontik aygıtlar veya şeffaf plaklar kullanılır.
1. Sabit ortodontik aygıtlar: Bu aygıtlar bireylerin dişlerine ortodontist tarafından yerleştiririlir ve sadece yine ortodontist tarafından çıkarılabilir. Diş üzerine yapıştırılan bu aygıtlara braket denilmektedir. Bu braketlerin üzerine yerleştirilen teller sayesinde dişlere istenilen hareketler verilebilmekte ve dişlerin istenilen şekilde sıralanması sağlanabilmektedir. Günümüzde en yaygın kullanılan braketler metal olmakla birlikte dişlerin ön yüzeylerine yerleştirilirler.
estetik kaygıları olan hastalar için ise diş renginde seramik braketlerde kullanılabilmektedir. Ayrıca dişlerin iç kısımlarına yerleştirilebilen lingual braketlerde vardır fakat hasta açısından kullanımı zor ve maliyetli olduğu için pek tercih edilmemektedir.
2. Şeffaf plaklar: Gelişen teknolojiyle sayesinde artık dişleri tel yada braket kullanmadan düzeltmek mümkün olmuştur. Bu plaklar dişlerin üzerinde neredeyse hiç görülmeyen ve hastalar tarafından takıp çıkarılabilen apareylerdir. Tedavi başında bireyden alınan dişlerin ölçüsüne göre tüm tedavi süresi boyunca kullanılacak şeffaf plaklar üretilmektedir ve tedavi süresi boyunca haftalık yada 14 günlük plak değişimleri ile tedavi ilerletilmektedir. Bu dişleri düzelten şeffaf plakların yanısıra aktif ortodontik tedaviler bittikten sonra mevcut diş düzelmesini korumak, pekiştirmek için kullanılan şeffaf plaklarda vardır.